Η ανθρώπινη όραση είναι μια εξαιρετικά πολύπλοκη διαδικασία που περιλαμβάνει τη διαρκή αλληλεπίδραση μεταξύ του ματιού και του εγκεφάλου. Από την πλευρά της η διατροφή φαίνεται ότι αποτελεί ένα βασικό παράγοντα που συμβάλλει στην καλή υγεία των ματιών. Πιο συγκεκριμένα, φαίνεται πως μια σωστή διατροφή που μας εφοδιάζει με επαρκείς ποσότητες από αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ενώσεις (όπως βιταμίνη C, Ε, καροτενοειδή, ω-3 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, ψευδάργυρο κ.α.) μπορεί να αποτελέσει το μέσο τόσο για την πρόληψη όσο και για τη θεραπεία κοινών παθήσεων των οφθαλμών, όπως ο καταρράκτης, η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια κ.α.
Υπάρχουν συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά που συσχετίζονται με την υγεία των ματιών;
Βιταμίνη Α
Η βιταμίνη Α, γνωστή και ως ρετινόλη ή προβιταμίνη Α (β-καροτένιο, α-καροτένιο, β-κρυπτοξανθίνη) είναι ένα από τα σημαντικότερα θρεπτικά συστατικά που έχουν συνδεθεί με την υγεία των οφθαλμών. Συγκεκριμένα, σχετίζεται με την προσαρμογή του αμφιβληστροειδούς χιτώνα στο ημίφως. Για το λόγο αυτό, συμπτώματα ανεπάρκειας της περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την αποδυνάμωση της όρασης στο σκοτάδι και τη ξηροφθαλμία. Η ημερήσια πρόσληψη βιταμίνης Α για τους ενήλικες άντρες και γυναίκες έχει οριστεί στα 750 και 650 μg ισοδυνάμων ρετινόλης αντίστοιχα. Πλούσιες πηγές βιταμίνης Α είναι τα λιπαρά ψάρια, το συκώτι, τα ιχθυέλαια, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και ο κρόκος του αυγού, ενώ το β-καροτένιο συναντάται στα πορτοκαλί, κίτρινα, κόκκινα λαχανικά και φρούτα.
Βιταμίνη C
Τα μάτια είναι ένα όργανο ιδιαίτερα ευαίσθητο. Έχει αυξημένες μεταβολικές ανάγκες, γεγονός που απαιτεί την υψηλή κατανάλωση οξυγόνου και ταυτόχρονα εκτίθεται διαρκώς στην υπεριώδη ακτινοβολία. Το οξειδωτικό στρες έχει θεωρηθεί ένας κοινός παθοφυσιολογικός μηχανισμός για την εμφάνιση διαταραχών της όρασης και οφείλεται σε ανισορροπία των δραστικών μορφών οξυγόνου και των αντιοξειδωτικών του σώματος. Η ανισορροπία αυτή μπορεί να προκληθεί είτε από αυξημένη έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία είτε σε αυξημένη οξείδωση σημαντικών βιομορίων του οργανισμού (π.χ. πρωτεΐνες, λιπίδια κ.α.). Για το λόγο αυτό η επαρκής πρόσληψη αντιοξειδωτικών είναι απαραίτητη ως ένα βαθμό και για την αντιμετώπιση των διαταραχών της όρασης. Η βιταμίνη C αποτελεί ένα από τα πιο ισχυρά αντιοξειδωτικά στοιχεία της φύσης καθώς προστατεύει τα κύτταρα από οξειδωτικές βλάβες. Ενδεικτικά, η ημερήσια πρόσληψη βιταμίνης C για τους ενήλικες άντρες και γυναίκες έχει τεθεί στα 110 και 95 mg αντίστοιχα.
Βιταμίνη Ε
Ένα ακόμη σημαντικό αντιοξειδωτικό αποτελεί και η βιταμίνη Ε. Η βιταμίνη Ε προστατεύει τις κυτταρικές μεμβράνες από την οξειδωτική βλάβη ενώ ταυτόχρονα θωρακίζει το ανοσοποιητικό σύστημα μέσω των οποίων διασφαλίζεται και η υγεία των ματιών. Πλούσιες πηγές σε βιταμίνη Ε είναι τα φυτικά έλαια, όπως ηλιέλαιο, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι.
Λουτείνη & Ζεαξανθίνη
Η λουτεΐνη και η ζεαξανθίνη, έχουν συνδεθεί με την υγεία των ματιών και συγκεκριμένα με την προστασία έναντι της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας που είναι η πιο συχνή αιτία μη αναστρέψιμης απώλειας όρασης. Πρόκειται για χρωστικές ενώσεις που ανήκουν στην κατηγορία των καροτενοειδών και εμφανίζουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Καλές πηγές λουτεΐνης και ζεαξανθίνης αποτελούν τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, το καρότο, το καλαμπόκι, οι κόκκινες πιπεριές, η πάπρικα και ο κρόκος του αυγού.
Ψευδάργυρος
Στα θρεπτικά συστατικά που συντελούν στην υγεία των ματιών θα πρέπει να αναφερθεί και ένα ιδιαίτερα σημαντικό ιχνοστοιχείο ο ψευδάργυρος. Ο ψευδάργυρος διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στη μεταφορά της βιταμίνης Α από το ήπαρ στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, προκειμένου να παραχθεί μελανίνη, μια προστατευτική χρωστική ουσία στα μάτια. Η εξασθενημένη όραση, όπως η κακή νυχτερινή όραση και ο καταρράκτης, έχει συνδεθεί με ανεπάρκεια ψευδαργύρου. Πλούσιες πηγές ψευδαργύρου αποτελούν το κόκκινο κρέας, τα πουλερικά και τα θαλασσινά, όπως στρείδια.
Χρειάζεται η χορήγηση κάποιου συμπληρώματος διατροφής;
Διάφορα θρεπτικά συστατικά φαίνεται πως συνδέονται με την καλή υγεία των ματιών μας. Ωστόσο, ακόμη δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα που να δείχνουν ότι η συμπληρωματική χορήγηση μεμονωμένων θρεπτικών συστατικών (π.χ. βιταμίνη Ε, C, β-καροτένιο) ή συνδυασμό αυτών μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης διαταραχών της όρασης. Ας μη ξεχνάμε ότι τα συμπληρώματα διατροφής λειτουργούν για να συμπληρώσουν τη συνήθη διατροφή και όχι να την αντικαθιστούν. Στόχος τους είναι διορθώσουν τυχόν θρεπτικές ελλείψεις και να διατηρήσουν την επαρκή πρόσληψη θρεπτικών συστατικών.
Συμπερασματικά
Όπως αναδεικνύετε πλέον από πολλές μελέτες στη βιβλιογραφία η σωστή διατροφή μπορεί να συμβάλει στην προστασία των ματιών και στην πρόληψη διαταραχών της όρασης. Θρεπτικά συστατικά όπως οι αντιοξειδωτικές βιταμίνες A, C και E, η λουτεΐνη, η ζεαξανθίνη φαίνεται ότι αποτελούν σημαντικούς συμμάχους για τη διατήρηση της καλής όρασης. Αναφορικά με τα συμπληρώματα διατροφής θα πρέπει να συμβουλευτείτε τον κλινικό διαιτολόγο-διατροφολόγο, ώστε να μπορέσουν να αξιολογήσουν τους κινδύνους και τα οφέλη από την κατανάλωση τους.
