Η παιδική παχυσαρκία αποτελεί μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις της δημόσιας υγείας του 21ου αιώνα. Με βάση τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ως παχυσαρκία ορίζουμε την υπερβολική συσσώρευση λίπους στο σώμα που μπορεί να βλάψει την καλή υγεία. Ο επιπολασμός της παχυσαρκίας στην παιδική ηλικία αυξάνεται ολοένα και περισσότερο τα τελευταία 30 χρόνια. Πρόκειται για μια πολυπαραγοντική νόσο, η οποία προκύπτει από την αλληλεπίδραση πολλών παραγόντων όπως είναι η γενετική προδιάθεση, συμπεριφορικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Αυτή λοιπόν η αλληλεπίδραση οδηγεί σε ένα διαταραγμένο ενεργειακό ισοζύγιο με την ενεργειακή πρόσληψη να υπερβαίνει την ενεργειακή κατανάλωση, οδηγώντας σταδιακά στην εμφάνιση παχυσαρκίας.

Ποιες είναι οι κυριότερες αιτίες παχυσαρκίας στα παιδιά;

Διατροφή κακής ποιότητας

Η κακή διατροφή είναι η κύρια και πιο σημαντική αιτία της παιδικής παχυσαρκίας. Η συχνή και αυξημένη κατανάλωση ενεργειακά πυκνών τροφίμων, όπως τα τηγανητά τρόφιμα, τα φαγητά τύπου fast food και τα αρτοσκευάσματα, μπορούν να οδηγήσουν σε αυξημένο σωματικό βάρος και σε εμφάνιση της νόσου. Το ίδιο συμβαίνει και με την κατανάλωση γλυκών και σακχαρούχων αναψυκτικών συμπεριλαμβανομένου των έτοιμων χυμών φρούτων.

Έλλειψη φυσικής δραστηριότητας

Η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας των παιδιών είναι ένας ιδιαίτερα επιβαρυντικός παράγοντας για την εμφάνιση παιδικής παχυσαρκίας. Τα παιδιά στις μέρες μας τείνουν να αυξάνουν τον χρόνο που σπαταλούν σε καθιστικές δραστηριότητες, όπως είναι ο χρόνος μπροστά από την τηλεόραση ή τον υπολογιστή, με αποτέλεσμα να οδηγούνται σε λιγότερη φυσική δραστηριότητα και μεγαλύτερη πρόσληψη τροφής. Έρευνες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος εμφάνισης παχυσαρκίας αυξάνεται στα παιδιά που σπαταλούν περισσότερες από 2-3 ώρες την ημέρα μπροστά από την οθόνη.

Γενετικό υπόβαθρο

Σε πολλές περιπτώσεις η εμφάνιση παιδικής παχυσαρκίας δεν αποτελεί απόρροια μόνο της διατροφικής συμπεριφοράς τω παιδιών αλλά και του ήδη διαμορφωμένου DNA τους. Παιδιά με ΔΜΣ πάνω από την 85η εκατοστιαία θέση μεταξύ 2-4,5 ετών εμφανίζουν 5πλάσια πιθανότητα να έχουν υπερβάλλον σωματικό βάρος στην ηλικία των 12 ετών.

Έχει η παχυσαρκία επιπτώσεις στη γενικότερη υγεία των παιδιών;

Η παιδική παχυσαρκία έχει συσχετισθεί με πολλές αρνητικές συνέπειες στην υγεία των παιδιών. Τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης και αρτηριακής πίεσης ήδη από την παιδική ηλικία αποτελούν βασικές ενδείξεις της νόσου. Επιπλέον, ο διαβήτης τύπου 2, η διήθηση του ήπατος και ο πόνος στα οστά και τις αρθρώσεις αποτελούν εξίσου συνέπειες της παχυσαρκίας. Ωστόσο, η παιδική παχυσαρκία, πέρα από ότι επηρεάζει άμεσα την υγεία του παιδιού, φαίνεται να έχει σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχολογία του. Η πιο συχνή διαταραχή που εμφανίζουν τα παχύσαρκα παιδιά είναι η κατάθλιψη, η οποία ακολουθείται από αγχώδεις διαταραχές, διαταραχές της λήψης τροφής όπως υπερφαγικά επεισόδια και διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας. Σε γενικές γραμμές ένα παχύσαρκο παιδί είναι περισσότερο πιθανό να έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση σε σύγκριση με τους νορμοβαρείς συνομηλίκους του. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να πηγάζει από τη δυσαρέσκεια που αισθάνεται για την εικόνα σώματος του.

Ποια είναι η διατροφική αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας;

Η παιδική παχυσαρκία έχει πάρει διαστάσεις «επιδημίας». Παρότι, η εμφάνιση της παιδικής παχυσαρκίας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, η κακή διατροφή αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους. Ποιες είναι οι βασικές αλλαγές που πρέπει να κάνουν τα παιδιά στη διαιτητική τους συμπεριφορά με τη βοήθεια των γονέων;

  • Προσθέστε ποικιλία τροφίμων στο πιάτο τους: Κάθε τρόφιμο έχει ένα μοναδικό μίγμα θρεπτικών ουσιών, τα οποία είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη τους.
  • Αυξήστε τα φρούτα και τα λαχανικά: Δώστε στα παιδιά σας μία ποικιλία φρούτων και λαχανικών σε καθημερινή βάση. Τα φρούτα και τα λαχανικά, κατά κανόνα, παρέχουν λίγες θερμίδες, οπότε συμβάλλουν στη καλύτερη διαχείριση του σωματικού βάρους.
  • Προτιμήστε την κατανάλωση προϊόντων ολικής άλεσης: Π.χ., ψωμί και ζυμαρικά ολικής άλεσης αντί για λευκό ψωμί, ρύζι.
  • Ενισχύστε την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων. Το γάλα, το γιαούρτι και το τυρί εκτός του ότι είναι σημαντικές πηγές ασβεστίου, φαίνεται να συνδέονται με την καλύτερη διαχείριση του βάρους.
  • Αποκτήστε την συνήθεια του πρωινού γεύματος: Ένα καλό και πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά πρωινό έχει αποδειχθεί πως έχει θετική επίδραση τόσο στη σωματική όσο και στην πνευματική υγεία. Η παράλειψη πρωινού φαίνεται να ευνοεί την αύξηση του σωματικού βάρους καθώς τα παιδιά που δεν τρώνε πρωινό τείνουν να τρώνε μεγαλύτερες ποσότητες φαγητού στα επόμενα γεύματα της ημέρας σε σύγκριση με τα παιδιά που τρώνε πρωινό. Επίσης, ένα θρεπτικό και χορταστικό πρωινό είναι πιθανό να αποτρέψει το παιδί από ανθυγιεινές επιλογές σνακ στο σχολείο.
  • Περιορίστε την αυξημένη πρόσληψη γευμάτων εκτός σπιτιού. Η πρόσληψη γρήγορου φαγητού (fast food) είναι κάτι σύνηθες μεταξύ των παιδιών. Ωστόσο, φαίνεται να υπάρχει συσχέτιση μεταξύ κατανάλωσης fast food και περιττών κιλών στα παιδιά.

Συμπερασματικά

Η παιδική παχυσαρκία προκαλεί όλο και μεγαλύτερη ανησυχία για την παιδική υγεία στην Ελλάδα, όπως και σε πολλές χώρες εξίσου σε όλο τον κόσμο. Όταν πρόκειται για την αντιμετώπιση των διατροφικών αναγκών των υπέρβαρων παιδιών, είναι σημαντικό να προσεγγίζουμε την κατάσταση με ιδιαίτερη προσοχή και σεβασμό για τη συνολική υγεία και ευημερία τους. Κλειδί στην υπόθεση είναι η προώθηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής για όλη την οικογένεια. Πρέπει όλοι στην οικογένεια να κάνουν διατροφικές επιλογές και να συμμετέχουν σε σωματικές δραστηριότητες μαζί. Αυτό βοηθά στη δημιουργία ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος και αποφεύγει να ξεχωρίζει το παιδί.