Ο θηλασμός αποτελεί μια διαδικασία που από αρκετούς χαρακτηρίζεται ως φυσική συνέχεια της εγκυμοσύνης. Πρόκειται για μια περίοδο της ζωής του νεογέννητου βρέφους κατά την οποία το μητρικό γάλα αποτελεί την κύρια και συνήθως αποκλειστική πηγή θρέψης του. Η σύσταση του μητρικού γάλακτος στο σώμα της γυναίκας είναι τέτοια, ώστε να παρέχει στο βρέφος όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και στην κατάλληλη αναλογία. Ωστόσο, μια θηλάζουσα μητέρα έχει αυξημένες και ιδιαίτερες διατροφικές απαιτήσεις τόσο σε μάκρο όσο και σε μίκρο-θρεπτικά συστατικά.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει στις μητέρες να θηλάζουν το βρέφος αποκλειστικά για τους πρώτους έξι μήνες και να συνεχίζουν το θηλασμό σε συνδυασμό με άλλες τροφές για απογαλακτισμό (ημιστερεά και στερεά τροφή) έως το 2ο χρόνο ή περισσότερο.
Ποιες είναι οι ενεργειακές ανάγκες κατά το θηλασμό;
Λόγω της διαδικασίας παραγωγής γάλακτος μια θηλάζουσα μητέρα πρέπει να αυξήσει την ημερήσια ενεργειακή της πρόσληψη ώστε να μπορεί να παράγει ικανοποιητικό όγκο γάλακτος για το θηλασμό. Η κατανάλωση των θερμίδων που παρατηρείται είναι αρκετά αυξημένη, εάν λάβει κανείς υπόψιν ότι για την παραγωγή 100 mL γάλακτος δαπανώνται περίπου 85 θερμίδες. Κατά το δεύτερο εξάμηνο του θηλασμού η παραγωγή γάλακτος μειώνεται καθώς τα περισσότερα βρέφη αρχίζουν να καταναλώνουν συνδυαστικά και κανονική τροφή πέρα από το μητρικό γάλα με αποτέλεσμα η συχνότητα του θηλασμού να μειώνεται. Με βάση τις Διατροφικές Κατευθυντήριες Γραμμές 2020-2025, οι ενεργειακές ανάγκες τις γυναίκες κατά το θηλασμό αυξάνονται κατά:
- 500 θερμίδες (Kcal) το 1ο εξάμηνο του θηλασμού
- 400 θερμίδες (Kcal) το 2ο εξάμηνο του θηλασμού
Συνεπώς γίνεται αντιληπτό ότι ένας ενεργειακός περιορισμός για τη μητέρα προκειμένου να χάσει γρήγορα βάρος μετά την εγκυμοσύνη θα μπορούσε να μειώσει την ποσότητα του παραγόμενου γάλακτος με τελικό αποτέλεσμα την μη επαρκή κάλυψη των αναγκών του βρέφους.
Ποιες είναι οι θρεπτικές ανάγκες κατά το θηλασμό;
Όπως ήδη αναφέρθηκε το μητρικό γάλα αποτελεί τον ιδανικό συνδυασμό θρεπτικών συστατικών για το βρέφος, εφόσον όμως η διαιτητική πρόσληψη της μητέρας είναι σωστή και ισορροπημένη. Οι ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά αυξάνονται κατά τη διάρκεια του θηλασμού. Ωστόσο, η αύξηση δεν είναι ίδια για όλα τα θρεπτικά συστατικά.
Πρωτεΐνη
Είναι γεγονός πως ένα μεγάλο μέρος της πρωτεΐνης που προσλαμβάνουμε μέσω της διατροφής μας αξιοποιείται για την σύνθεση του μητρικού γάλακτος. Το μητρικό γάλα περιέχει 1,2-1,4 γρ. πρωτεΐνης/100 mL γάλακτος. Σύμφωνα με τις Διατροφικές Κατευθυντήριες Συστάσεις οι ανάγκες της θηλάζουσας σε πρωτεΐνη είναι αυξημένες κατά περίπου 25 γραμμάρια ημερησίως συγκριτικά με τις ενήλικες γυναίκες που δεν θηλάζουν.
Φυλλικό οξύ
Το φυλλικό οξύ λόγω της σημαντικής του λειτουργίας στην σύνθεση και επιδιόρθωση του DNA και RNA είναι απαραίτητο σε ιστούς που πολλαπλασιάζονται γρήγορα, όπως ο αιμοποιητικός, νευρικός, οστικός ιστός καθώς και οι ιστοί των βρεφών. Σύμφωνα με τις Διατροφικές Κατευθυντήριες Συστάσεις οι ανάγκες της θηλάζουσας σε φυλλικό είναι αυξημένες κατά 100 μg ημερησίως. Το φυλλικό οξύ βρίσκεται κυρίως στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, στα όσπρια και στα φρούτα.
Σίδηρος
Οι ημερήσιες απαιτήσεις της θηλάζουσας γυναίκας σε σίδηρο δεν αυξάνονται συγκριτικά με αυτές πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η περιεκτικότητα του μητρικού γάλακτος σε σίδηρο παραμένει σταθερή, ανεξαρτήτως από τη διαιτητική πρόσληψη της μητέρας, διότι το σώμα της μητέρας προσαρμόζεται στις ανάγκες του βρέφους, κάτι που ενδεχομένως μπορεί να επηρεάσει την κατάσταση υγείας της ίδιας. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι αποθήκες σιδήρου της μητέρας πιθανόν να εξαντληθούν επηρεάζοντας αρνητικά την υγεία της. Στις περισσότερες περιπτώσεις συστήνεται κάποιο συμπλήρωμα σιδήρου, ωστόσο τρόφιμα υψηλής περιεκτικότητας σε σίδηρο είναι το κόκκινο κρέας, τα ψάρια, τα πουλερικά, οι ξηροί καρποί κ.α.
Ασβέστιο
Η επαρκής πρόσληψης ασβεστίου είναι απαραίτητη κατά την περίοδο του θηλασμού. Όπως και στην περίπτωση του σιδήρου, η περιεκτικότητα του μητρικού γάλακτος σε ασβέστιο δεν επηρεάζεται από τη διαιτητική πρόσληψη της μητέρας. Είναι γεγονός ότι κατά τους πρώτους 3-6 μήνες του θηλασμού η οστική πυκνότητα της μητέρας μπορεί να μειωθεί κατά 1-5%. Ωστόσο, η μείωση αυτή είναι παροδική και αναστρέφεται μετά το πρώτο διάστημα του θηλασμού και κατά την περίοδο του απογαλακτισμού. Παρόλα αυτά η επαρκής πρόσληψη του ασβεστίου κρίνεται απαραίτητη. Τα γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν την κύρια διαιτητική πηγή του ασβεστίου, για αυτό και προτείνεται να καταναλώνονται 3 μερίδες γαλακτοκομικών/ημέρα.
Η αποφυγή της κατανάλωσης του αλκοόλ είναι η πιο ασφαλής επιλογή για γυναίκες που θηλάζουν. Ωστόσο, οι συστάσεις επιτρέπουν 1 μερίδα/ημέρα, η κατανάλωση της οποίας θα πρέπει να απέχει τουλάχιστον 2 ώρες πριν από το θηλασμό.
Συμπερασματικά
Μια μητέρα που θηλάζει θα πρέπει να δώσει ιδιαίτερη βαρύτητα στο κομμάτι της διατροφής της για να εξασφαλίσει τόσο τη δική της υγεία όσο και την υγεία του βρέφους της. Μια σωστή και ισορροπημένη διατροφή αποτελεί τη βάση για την παροχή όλων των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών. Η βοήθεια και οι συμβουλές από ένα εξειδικευμένο διαιτολόγο θα μπορέσουν να σας κατευθύνουν κατάλληλα με σκοπό να μπορέσετε να προσφέρετε στο μωρό σας ένα πλήρες μητρικό γάλα.
