Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια σαφής στροφή προς τις επεξεργασμένες τροφές και τo junk food, γεγονός που προκαλεί ανησυχία στην επιστημονική κοινότητα. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνεται ένα ευρύ φάσμα προϊόντων έτοιμων προς κατανάλωση, όπως είναι τα συσκευασμένα σνακ, τα αναψυκτικά, τα έτοιμα γεύματα κ.α. Eνώ ως junk food εννοείται κάθε τροφή που είναι αρκετά επεξεργασμένη, χαμηλή σε θρεπτικά συστατικά και υψηλή σε θερμίδες. Τα περισσότερα επεξεργασμένα προϊόντα παράγονται αποκλειστικά από τη βιομηχανία τροφίμων και αποτελούνται κυρίως από χημικά τροποποιημένες ουσίες που εξάγονται από φυσικά τρόφιμα σε συνδυασμό με πρόσθετα. Oυσίες δηλαδή που προστίθενται σε αυτά για διάφορους σκοπούς, όπως είναι η επιμήκυνση της διάρκειας ζωής τους, η διατήρηση ή η ενίσχυση της γεύσης τους, της υφής τους και του χρώματος του προϊόντος.

Με ποιο τρόπο η κατανάλωση επεξεργασμένων προϊόντων επηρεάζει την υγεία;

Οι αρνητικές επιδράσεις της κατανάλωσης επεξεργασμένων τροφίμων στην υγεία μπορεί να οφείλονται σε διάφορους παράγοντες. Ως επί το πλείστον τα επεξεργασμένα τρόφιμα περιέχουν σημαντικές ποσότητες πρόσθετων σακχάρων, λιπαρών και νατρίου. Ταυτόχρονα, έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε σημαντικά θρεπτικά συστατικά όπως φυτικές ίνες, βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Επιπλέον, θεωρούνται ενεργειακά πυκνά τρόφιμα καθώς σε μικρή ποσότητα αποδίδουν πολλές θερμίδες, γεγονός που μπορεί να συμβάλλει στην αύξηση του βάρους και σε άλλες μεταβολικές διαταραχές, όπως η παχυσαρκία.

Οι αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία που σχετίζονται με τα επεξεργασμένα τρόφιμα ενδέχεται να μην εξηγούνται πλήρως μόνο από τη διατροφική τους σύνθεση και την ενεργειακή τους πυκνότητα αλλά επίσης από τις φυσικές και χημικές ιδιότητες που σχετίζονται με το βαθμό επεξεργασίας τους. Οι αλλαγές στη φυσική δομή των τροφίμων λόγω της υψηλής επεξεργασίας τους μπορεί να επηρεάσουν την πέψη και την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών. Τα γλυκαντικά που χρησιμοποιούνται σε αρκετά επεξεργασμένα τρόφιμα έχουν ενοχοποιηθεί τα τελευταία χρόνια για την εμφάνιση διαφόρων προβλημάτων υγείας. Αρκετές μελέτες και μετα-αναλύσεις φαίνεται να δείχνουν μια θετική σχέση μεταξύ της κατανάλωσης γλυκαντικών και του σακχαρώδη διαβήτη και καρδιαγγειακών συμβάντων.

Ποια τρόφιμα θεωρούνται επεξεργασμένα;

Τα πιο κοινά επεξεργασμένα τρόφιμα που εντοπίζονται είναι τα ακόλουθα:

  • Αναψυκτικά
  • Γλυκά ή αλμυρά σνακ όπως πατατάκια, σοκολάτες, καραμέλες, μπισκότα
  • Δημητριακά πρωινού
  • Αλλαντικά, όπως ζαμπόν, λουκάνικα, μπέικον κ.α.
  • Έτοιμα κατεψυγμένα γεύματα, όπως πίτσα, τηγανητές πατάτες κ.α.
  • Συσκευασμένο ψωμί μαζικής παραγωγής
  • Επιδόρπια γιαουρτιού
  • Μπάρες δημητριακών κ.α.

Ποιες είναι οι μακροχρόνιες επιπτώσεις των junk foods;

Μια διατροφή πλούσια σε junk food συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο παχυσαρκίας, πεπτικών προβλημάτων, καρδιαγγειακών παθήσεων και διαβήτη τύπου 2. Πιο συγκεκριμένα, σε ανασκόπηση μελετών, σχετικά με το γρήγορο φαγητό και την υγεία της καρδιάς, διαπιστώθηκε ότι η κατανάλωση γρήγορου φαγητού περισσότερες από μια φορές την εβδομάδα συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο παχυσαρκίας, ενώ περισσότερες από δυο φορές την εβδομάδα σχετίζεται με υψηλότερο κίνδυνο μεταβολικού συνδρόμου, διαβήτη τύπου 2 και στεφανιαίας νόσου. Μια ακόμη επίπτωση, είναι η επιβράδυνση του μεταβολισμού καθώς και η κακή πέψη. Ακόμη, επειδή ακριβώς τα φαγητά αυτά στερούνται φυτικών ινών, πολλά άτομα σε βάθος χρόνου μπορεί να γίνουν δυσκοίλια.

Συμπερασματικά

Το γρήγορο φαγητό fast food φαίνεται βολικό και φθηνό, αλλά το τίμημά του μακροπρόθεσμα στην υγεία μας είναι μεγάλο. Μια πληθώρα μεταβολικών νοσημάτων αποτελούν απόρροια της κατανάλωσης επεξεργασμένων τροφίμων και fast food. Πολλοί άνθρωποι αγνοούν τις άμεσες συνέπειες της τακτικής κατανάλωσης γρήγορου φαγητού. Τα τρόφιμα αυτά δεν παρέχουν καμία θρεπτική αξία, αλλά παρέχουν θερμίδες, ζάχαρη, ανθυγιεινά λίπη και άλλα αντιθρεπτικά συστατικά. Ωστόσο, αν η κατανάλωση τους είναι περιστασιακή δεν υπάρχει κίνδυνος, από τη στιγμή που δεν διαταράσσεται η ισορροπημένη διατροφή.