Το φούσκωμα ή μετεωρισμός αναφέρεται στην παρουσία μεγάλης ποσότητας αερίων στην κοιλιά, η οποία δημιουργεί ένα ανεπιθύμητο αίσθημα αυξημένης πίεσης στο πεπτικό σύστημα. Πρόκειται για μια κατάσταση που στις περισσότερες περιπτώσεις δεν πηγάζει από κάτι ανησυχητικό, ωστόσο ορισμένες φορές  μπορεί να αποδίδεται σε διαταραχές της γαστρεντερικής λειτουργίας. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων το φούσκωμα οφείλεται σε διατροφικούς παράγοντες και ειδικότερα στην κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων ή ροφημάτων.

Ποιοι είναι οι διατροφικοί παράγοντες που οδηγούν στο μετεωρισμό;

Μία μεγάλη ομάδα  υδατανθράκων, γνωστή ως FODMAPs (Fermentable, Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides and Polyols), οι οποίοι περιλαμβάνουν ουσιαστικά ζυμώσιμους ολιγοσακχαρίτες, δισακχαρίτες, μονοσακχαρίτες και πολυόλες, θεωρούνται οι βασικοί υπεύθυνοι για τη δημιουργία κοιλιακής διάτασης. Οι υδατάνθρακες αυτοί βρίσκονται σε πληθώρα τροφίμων και αυξάνουν την παραγωγή αερίων κατά τη ζύμωση τους από την εντερική μας μικροχλωρίδα. Ο οργανισμός δεν μπορεί να τους απορροφήσει μέσω του λεπτού εντέρου με αποτέλεσμα να μεταφέρονται στο παχύ έντερο χωρίς να διασπαστούν, όπου λειτουργούν ως “τροφή” για την εντερική μικροχλωρίδα. Η μικροχλωρίδα αυτή διασπά αυτούς τους υδατάνθρακες και οδηγεί στο σχηματισμό αερίων και κατ’επέκταση στο κοιλιακό φούσκωμα.

Τρόφιμα που αποτελούν πλούσιες πηγές FODMAPs είναι:

  • Φρούτα: Αχλάδια, Μήλα, Βερίκοκα, Καρπούζι, Ροδάκινο, Κεράσια κ.α.
  • Λαχανικά: Αγκινάρες, Κουνουπίδι, Λάχανο, Μπρόκολο, Κρεμμύδι κ.σ.
  • Όσπρια: Ρεβίθια, Φακές, Φασόλια
  • Γαλακτοκομικά προϊόντα: Γάλα, Κρέμα γάλακτος, Μαλακά τυριά που περιέχουν σημαντικά ποσά λακτόζης
  • Προϊόντα δημητριακών κυρίως ολικής άλεσης 

Με ποια νοσήματα συνδέεται το φούσκωμα;

Το πρήξιμο μπορεί να οφείλεται σε διατροφικούς παράγοντες ή σε ορισμένες συνήθειες. Ωστόσο, αν τα συμπτώματα είναι συχνά και επίμονα, είναι πιθανόν να υποδηλώνουν την ύπαρξη κάποιας παθολογικής κατάστασης όπως δυσκοιλιότητα, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, κοιλιοκάκη.

Πως μπορώ να αντιμετωπίσω το φούσκωμα μέσω της διατροφής;

Η σωστή διαιτητική αντιμετώπιση του μετεωρισμού (φούσκωμα) είναι η εύρεση των παραγόντων που συμβάλλουν στην αύξηση της παραγωγής αερίων και πόνου μέσω της λήψης ενός διατροφικού ιστορικού. Οι ασθενείς που παρουσιάζουν έντονη κοιλιακή διάταση ευνοούνται από τον περιορισμό της κατανάλωσης τροφίμων που συμβάλλουν στην αυξημένη παραγωγή αερίων (τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε FODMAPs) και της αεροφαγίας, δηλαδή της αυξημένης κατάποσης αέρα από το στόμα καθώς και από την αντιμετώπισης της δυσκοιλιότητας. Αποδοτική θα ήταν η καταγραφή ενός ημερολογίου τροφίμων-συμπτωμάτων, με σκοπό την εύρεση των τροφίμων που οδηγούν στην εμφάνιση συμπτωμάτων. Πιο συγκεκριμένα,

  1. Μούλιασμα οσπρίων 

    Τα όσπρια και τα φασόλια αποτελούν τρόφιμα υψηλά σε φυτικές ίνες και ζυμώσιμους υδατάνθρακες με αποτέλεσμα να επιδεινώνουν συμπτώματα, όπως φούσκωμα και μετεωρισμός. Με σκοπό το περιορισμό αυτής τους της ιδιότητας, συστήνεται το μούλιασμα τους από το προηγούμενο βράδυ. Διαφορετικές ποικιλίες φασολιών μπορεί να έχουν διαφορετικό αποτέλεσμα στο πεπτικό. Για παράδειγμα, τα μαύρα φασόλια είναι πιο εύπεπτα συγκριτικά με τα υπόλοιπα. Επιπλέον, όσον αφορά τις φακές μπορείτε να επιλέξετε τις πιο ανοιχτόχρωμες καθώς όσο πιο σκούρο είναι το χρώμα τους τόσο πιο πλούσιες σε φυτικές ίνες.

  2. Βράσιμο λαχανικών 

    Εξίσου τα λαχανικά αποτελούν τροφές που συμβάλλουν στην εμφάνιση κοιλιακής διάτασης. Ο βρασμός για αρκετή ώρα μειώνει την περιεκτικότητα σε ορισμένα θερμοευαίσθητα θρεπτικά συστατικά, αλλά κάνει τα τρόφιμα αυτά πιο ανεκτά για το πεπτικό σύστημα. Εάν τα συμπτώματα συνεχίζουν να υπάρχουν, περιορίστε την κατανάλωση των λαχανικών μόνο σε κολοκύθι και καρότο και ιδανικά στη βραστή εκδοχή τους.

  3. Κατανάλωση γαλακτοκομικών με χαμηλή περιεκτικότητα σε λακτόζη 

    Μία ακόμη κατηγορία τροφίμων που συνδέεται με το φούσκωμα είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Τα γαλακτοκομικά προϊόντα περιέχουν σημαντικές ποσότητες λακτόζης, που αποτελεί έναν βασικό τύπο FODMAPs. Δοκιμάστε να επιλέξτε γάλα ή γιαούρτι χωρίς λακτόζη (lactose free). Επιπλέον, τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση όπως το κεφίρ, το γιαούρτι ή τα κίτρινα τυριά ωρίμανσης είναι πιο ανεκτά από το πεπτικό καθώς κατά τη διαδικασία της ζύμωσης μειώνεται η περιεκτικότητα των τροφίμων αυτών σε λακτόζη.

  4. Αντιμετώπιση δυσκοιλιότητας
    Η ημερήσια κατανάλωση φυτικών ινών αλλά και η επαρκής ενυδάτωση κατά τη διάρκεια της ημέρας αποτελούν τους βασικούς κανόνες για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας. Επιπλέον, η κατανάλωση προβιοτικών θα βοηθήσει στην κινητικότητα του εντέρου και κατ’ επέκταση στη μείωση του φουσκώματος.

Συμπερασματικά

Με τον όρο φούσκωμα εννοούμε τη δυσάρεστη αίσθηση του παγιδευμένου αέρα ή της αυξημένης πίεσης στο πεπτικό μας σύστημα. Η κατάλληλη διατροφική διαχείριση μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του με μικρές αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες. Ωστόσο, προτού αποκλείσετε από τη διατροφή σας ολόκληρες ομάδες τροφίμων δοκιμάστε να καταγράψετε ένα ημερολόγιο τροφίμων-συμπτωμάτων ώστε να μπορέσετε να διακρίνετε εάν η κατανάλωση ορισμένων “ένοχων” τροφίμων είναι η αιτία των συμπτωμάτων. Επίσης, μικρές τροποποίησης σε συνήθειες που αυξάνουν την κατάποση του αέρα από το στόμα, όπως είναι η γρήγορη κατανάλωση του φαγητού, το κάπνισμα, η μάσηση τσίχλας και το στρες μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων. Συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία διαιτολόγο-διατροφολόγο, ο οποίος θα σας διαμορφώσει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής ανάλογα με τη συχνότητα και την ένταση των συμπτωμάτων.