Τα τελευταία χρόνια τα προβιοτικά αποτελούν ένα από τα πιο δημοφιλή θέματα προς συζήτηση στο τομέα της διατροφικής αγωγής εξαιτίας των συνεχώς διερευνώμενων επιστημονικών στοιχείων που δείχνουν τις ευεργετικές τους επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία. Πρόκειται για μικροοργανισμούς και κατά κύριο λόγο μη παθογόνα βακτήρια, τα οποία προσλαμβάνονται μέσω της τροφής και αποτελούν την εντερική χλωρίδα του πεπτικού συστήματος.  Ρόλος τους αποτελεί η προάσπιση της υγείας του εντέρου. Μπορούν να καλλιεργηθούν και να προστεθούν στα τρόφιμα όπως είναι γιαούρτι και το γάλα ή τα συμπληρώματα διατροφής στοχεύοντας τόσο στη βελτίωση της υγείας του οργανισμού όσο και στην απόδοση καλών οργανοληπτικών ιδιοτήτων στα προϊόντα που εισάγονται.

Ποια είναι τα οφέλη των προβιοτικών για την υγεία;

Διατήρηση της ισορροπίας της εντερικής χλωρίδας

Το πεπτικό σύστημα περιέχει εκατομμύρια παθογόνα και μη βακτήρια που πρέπει να βρίσκονται σε ισορροπία για την ομαλή λειτουργιά του.  Τα προβιοτικά αποτελούν τους μη παθογόνους μικροοργανισμούς, οι οποίοι αποκαθιστούν τη φυσική ισορροπία των συνολικών βακτηρίων του εντέρου. Μια ανισορροπία σημαίνει ότι υπάρχουν αρκετά παθογόνα βακτήρια είτε λόγω κάποιας ασθένειας, φαρμακευτικής αγωγής όπως αντιβιοτικά είτε κακής διατροφής.

Πρόληψη και θεραπείας της διάρροιας

Η διάρροια αποτελεί μια κοινή παρενέργεια της λήψης αντιβιοτικών. Εμφανίζεται επειδή τα αντιβιοτικά μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την ισορροπία καλών και κακών βακτηρίων στο έντερο. Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι η χρήση προβιοτικών σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης διάρροιας ιδίως σε άτομα ηλικίας 18-64 ετών. Η αποτελεσματικότητα των προβιοτικών ποικίλλει, ανάλογα με τον τύπο και τη δόση που λαμβάνεται.

Για να μπορέσει να επιτευχθεί αυτή η ιδιότητα των προβιοτικών θα πρέπει η λήψη τους να γίνει 2 ημέρες πριν από την έναρξη της αντιβίωσης.

Βελτίωση ορισμένων καταστάσεων ψυχικής υγείας

Ένας αυξανόμενος αριθμός μελετών συσχετίζει την υγεία του εντέρου με τη διάθεση και την ψυχική υγεία. Έχει διαπιστωθεί ότι τα προβιοτικά συμπληρώματα μπορούν να βελτιώσουν ορισμένες διαταραχές της ψυχικής υγείας, όπως είναι το άγχος και η κατάθλιψη.

Μείωση συμπτωμάτων πεπτικών διαταραχών

Παράλληλα με τις υπόλοιπες ιδιότητες η λήψη προβιοτικών εμφανίζει θετικές επιδράσεις και στο σύνδρομο ευερέθιστο εντέρου. Αν και τα αίτια του ευερέθιστου εντέρου δεν είναι σαφή φαίνεται πως η εντερική χλωρίδα δηλαδή οι μικρο-οργανισμοί που ζουν σε αυτό διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση των συμπτωμάτων Σ.Ε.Ε. Ασθενείς με συμπτώματα ευερέθιστου εντέρου φαίνεται πως παρουσιάζουν ανισορροπίες στη χλωρίδα του εντέρου. Στο σημείο αυτό έρχονται τα προβιοτικά να αποκαταστήσουν την ισορροπία συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων. Επιπλέον, ορισμένοι τύποι προβιοτικών από τα στελέχη Bifidobacterium και Lactobacillus φαίνεται πως βελτιώνουν τα συμπτώματα σε άτομα με ήπια ελκώδη κολίτιδα.

 

Ποιες είναι οι κύριες πηγές προβιοτικών;

Γιαούρτι

Το γιαούρτι είναι μια από τις καλύτερες πηγές προβιοτικών, δηλαδή των φιλικών βακτηρίων που μπορούν να βελτιώσουν την υγεία. Παρασκευάζεται από γάλα που έχει υποστεί ζύμωση από προβιοτικά, κυρίως βακτήρια γαλακτικού οξέος και bifidobacteria. Ωστόσο, είναι καλό να θυμάστε πως δεν περιέχουν όλα τα γιαούρτια προβιοτικά. Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν απώλειες προβιοτικών κατά την επεξεργασία. Για το λόγο αυτό αποφύγετε τα επιδόρπια γιαουρτιού και επιλέξτε καλύτερα κάποιο παραδοσιακό κατσικίσιο ή πρόβειο γιαούρτι.

Κεφίρ

Το κεφίρ αποτελεί ένα προβιοτικό ρόφημα γάλακτος που έχει υποστεί ζύμωση και παρασκευάζεται με την προσθήκη κόκκων κεφίρ στο αγελαδινό ή κατσικίσιο γάλα. Ενώ το γιαούρτι είναι ίσως η πιο γνωστή προβιοτική τροφή στη δυτική διατροφή, το κεφίρ είναι στην πραγματικότητα καλύτερη πηγή καλών βακτηρίων. Το κεφίρ περιέχει πολλά σημαντικά στελέχη φιλικών βακτηρίων και μαγιάς, καθιστώντας το ένα ισχυρό προβιοτικό. Όπως το γιαούρτι έτσι και το κεφίρ είναι γενικά περισσότερο ανεκτό από άτομα που έχουν δυσανεξία στη λακτόζη.

Ξινόγαλα

Το ξινόγαλο είναι κι αυτό ένα προϊόν ζύμωσης αφού παράγεται από τη φυσική ζύμωση πρόβειου ή αγελαδινού γάλακτος με οξυγαλακτικά βακτήρια. Μπορεί να αντικαταστήσει το κανονικό γάλα στη διατροφή σας αλλά και να χρησιμοποιηθεί σε smoothies μαζί με φρούτα και μέλι.

Μαλακά τυριά

Στην κατηγορία των γαλακτοκομικών συγκαταλέγονται και τα τυριά. Συγκεκριμένα τα μαλακά τυριά αποτελούν μία ακόμη πηγή που προσδίδει προβιοτικά στη διατροφή. Φαίνεται πως τα προβιοτικά επιβιώνουν κατά τη διαδικασία ωρίμανσης στα μαλακά τυριά όπως η μοτσαρέλα, το cottage, το κατίκι, το μανούρι, η φέτα και το cheddar.

 

Προβιοτικά ή Πρεβιοτικά;

Όπως αναφέραμε τα προβιοτικά είναι τα ευεργετικά βακτήρια που χρειαζόμαστε κυρίως για την υγεία του πεπτικού συστήματος . Τα πρεβιοτικά από την άλλη είναι ορισμένες μορφές υδατανθράκων που αποτελούν τροφή για τα προβιοτικά και χρησιμοποιούνται από τα ευεργετικά αυτά βακτήρια ως τροφή για την ανάπτυξή τους. Η κατανάλωση ενός τροφίμου ή συμπληρώματος πλούσιο σε προβιοτικά δεν εξασφαλίζει απαραίτητα την άμεση απορρόφηση των προβιοτικών από το πεπτικό σύστημα. Η επιβίωση των προβιοτικών, τόσο στα τρόφιμα όσο και στα συμπληρώματα, μετά από την πέψη τους συναντά πολλά εμπόδια όπως η οξύτητα του στομάχου, οι εκκρίσεις της χολής και ο ανταγωνισμός με άλλα βακτήρια της ήδη υπάρχουσας εντερικής χλωρίδας. Για το λόγο αυτό απαιτείται ο συνδυασμός των προβιοτικών και των πρεβιοτικών. Η συνεργασία αυτή έχει σαν αποτέλεσμα  τα συμβιωτικά βακτήρια των οποίων η κατανάλωση μπορεί να υπερνικήσει τα εμπόδια αυτά και να αποφέρει τα μέγιστα οφέλη στη διατροφή και την υγεία μας. Πηγές πρεβιοτικών είναι η βρώμη, το μέλι, το μήλο, η μπανάνα, το ρύζι, τα δημητριακά ολικής άλεσης κ.α.

 

Εν κατακλείδι

Συμπερασματικά, η λήψη προβιοτικών μπορεί να προσφέρει πολλαπλά οφέλη για την υγεία. Μπορούμε να τα λάβουμε από τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση, όπως είναι το γιαούρτι, το κεφίρ και τα τυριά και ιδανικά είναι καλό να συνδυάζονται με τρόφιμα που περιέχουν πρεβιοτικά ώστε να λαμβάνουμε τα μέγιστα πιθανά οφέλη τους.