Τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότερες είναι οι επιλογές για τρόφιμα χωρίς γλουτένη δίνοντας τη δυνατότητα διαμόρφωσης μιας διατροφής πλούσιας, ισορροπημένης και ταυτόχρονα ελεύθερης σε γλουτένη. Πρόκειται για μια πρωτεΐνη που απαντάται στα προϊόντα σίτου και είτε βρίσκεται φυσικά σε αυτά είτε μπορεί να προστεθεί κατά το στάδιο της επεξεργασίας τους για την διαμόρφωση της υφής. Ωστόσο, αρκετά είναι τα άτομα που παρουσιάζουν ευαισθησία και δυσανεξία απέναντι στη συγκεκριμένη πρωτεΐνη καθιστώντας απαραίτητη την υιοθέτηση μιας διατροφής χωρίς γλουτένη.

 

Τι είναι η γλουτένη;

Η γλουτένη είναι μια πρωτεΐνη που βρίσκεται σε πολλά δημητριακά, όπως είναι το σιτάρι, το κριθάρι και η σίκαλη. Στις περισσότερες περιπτώσεις χρησιμοποιείται με σκοπό την διατήρηση του σχήματος των τροφίμων παρέχοντας ελαστικότητα και την κατάλληλη υγρασία.  Ταυτόχρονα, συμβάλλει στην διαμόρφωση της ιδιαίτερης υφής στο ψωμί αλλά και την ικανότητα του να φουσκώνει κατά το ψήσιμο. Επιπλέον, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως δεσμευτικός παράγοντας και ως αρωματικό σε διάφορα τρόφιμα. Αν και η γλουτένη είναι ασφαλής για τους περισσότερους ανθρώπους, υπάρχει ένα μικρό ποσοστό του πληθυσμού (1%) που εμφανίζει δυσανεξία σε αυτή, τη λεγόμενη κοιλιοκάκη. Τα άτομα με κοιλιοκάκη όταν καταναλώνουν γλουτένη προκαλείται σταδιακά φλεγμονή στο βλεννογόνο του λεπτού εντέρου και σημαντική δυσαπορρόφηση θρεπτικών ουσιών από τις τροφές. Όλο αυτό οδηγεί σε γαστρεντερικά συμπτώματα, ελλείψεις θρεπτικών συστατικών λόγω μη επαρκούς απορρόφησης και κατά συνέπεια συμπτώματα κόπωσης και αναιμίας.

 

Ποια είναι τα οφέλη μιας διατροφής ελεύθερης σε γλουτένη;

Η αφαίρεση της γλουτένης από τη διατροφή αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για τα άτομα που παρουσιάζουν ευαισθησία απέναντι στην συγκεκριμένη πρωτεΐνη. Ειδικότερα, η έλλειψη γλουτένης βοηθά στην αντιμετώπιση των πεπτικών προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένων της δυσκοιλιότητας, του φουσκώματος, της δυσπεψίας και των αερίων. Επιπλέον, μπορεί να συμβάλλει στην μείωση των δεικτών χρόνιας φλεγμονής καθώς και στην ενίσχυση των επιπέδων ενέργειας του οργανισμού. Η μειωμένη απορρόφηση θρεπτικών συστατικών λόγω της παρουσίας γλουτένης μπορεί να οδηγήσει στην εξασθένιση του ανοσοποιητικού συστήματος καθώς και στην εμφάνιση του αισθήματος της κόπωσης και της ατονίας. Τέλος, η υιοθέτηση ενός διατροφολόγιου ελεύθερο γλουτένης γίνεται από ορισμένα άτομα με σκοπό την μείωση του σωματικού βάρους. Η αντίληψη αυτή επικρατεί λόγω του αποκλεισμού αρκετών επεξεργασμένων και θερμιδογόνων τροφίμων από τη διατροφή, τα οποία αντικαθίστανται από φρούτα, λαχανικά και άπαχη πρωτεΐνη.

 

Ποια τρόφιμα είναι πλούσια σε γλουτένη;

Οι κύριες τροφές που περιέχουν γλουτένη είναι τα σιτηρά τρόφιμα, όπως τα δημητριακά, το κριθάρι, η σίκαλη και σε μικρότερο βαθμό η βρώμη καθώς και τα προϊόντα τους, όπως το ψωμί, τα ζυμαρικά, οι φρυγανιές, τα παξιμάδια και άλλα αρτοποιήματα, όπως το κέικ ή τα μπισκότα. Ωστόσο, η γλουτένη μπορεί να είναι κρυμμένη σε πολύ μικρά ποσοστά και σε άλλα τρόφιμα, όπως είναι ορισμένα είδη σοκολατούχου γάλακτος ή γιαουρτιού, σε κάποια αλλαντικά, όπως τα λουκάνικα, το παριζάκι, οι κονσέρβες κρέατος και τέλος σε ορισμένα είδη τυριών όπως το ροκφόρ, το blue cheese και τυριά τύπου κρέμας.

 

Ποια άτομα πρέπει να αποφεύγουν την κατανάλωση γλουτένης;

Άτομα με κοιλιοκάκη

Μια δίαιτα χωρίς γλουτένη είναι απαραίτητη για άτομα με κοιλιοκάκη. Τα άτομα που πάσχουν από αυτή τη νόσο δεν μπορούν να ανεχθούν τη γλουτένη σε οποιαδήποτε μορφή της, για αυτό και είναι απαραίτητος ο σχεδιασμός μιας πιο εξειδικευμένης διατροφής.

Άτομα με ευαισθησία στη γλουτένη

Μια άλλη κατάσταση που μπορεί να ωθήσει κάποιον να αφαιρέσει τη γλουτένη από τη διατροφή του είναι η απλή ευαισθησία σε αυτή που μερικές φορές χαρακτηρίζεται ως δυσανεξία στη γλουτένη. Δεν υπάρχει τεστ για τον εντοπισμό της δυσανεξίας στη γλουτένη, για αυτό και σε περίπτωση έντονων γαστρεντερικών συμπτωμάτων συστήνεται η διαδικασία εξάλειψης της, δηλαδή μια δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε FODMAP.

Άτομα αλλεργικά στο σιτάρι

Τα άτομα με αλλεργία στο σιτάρι πρέπει να αποφεύγουν ορισμένα τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη, αλλά όχι λόγω της γλουτένης. Το σιτάρι πυροδοτεί μια ανοσολογική απόκριση στο σώμα τους, η οποία μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως δερματικό εξάνθημα, πονοκέφαλο ή φτάρνισμα.

 

Συμπερασματικά

Όλο και περισσότεροι είναι εκείνοι που προβληματίζονται για το αν η γλουτένη πρέπει να υπάρχει στη διατροφή μας ή όχι και τι ακριβώς πρέπει να αποφύγουν σε περίπτωση δυσανεξίας ή ευαισθησίας σε αυτή. Πληθώρα τροφίμων μπορεί να προσφέρει μια ισορροπημένη και πλούσια διατροφή ελεύθερη σε γλουτένη με ταυτόχρονα πολλαπλά οφέλη για την υγεία. Υπό κανονικές συνθήκες δεν υπάρχει λόγος να εξαλείψει κανείς τη γλουτένη από τη διατροφή του, αρκεί να μειώσει την υπερβολική κατανάλωση επεξεργασμένων και θερμιδογόνων τροφίμων. Σε κάθε περίπτωση συστήνεται η διαμόρφωση ενός εξατομικευμένου διατροφικού πλάνου σε συνεργασία με έναν διαιτολόγο, ώστε να εξασφαλιστεί η πρόσληψη όλων των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών.