H κορτιζόνη ανήκει στην κατηγορία των γλυκοκορτικοστεροειδών φαρμάκων και αποτελεί τη φαρμακευτική μορφή της κορτιζόλης. Η κορτιζόλη είναι μια στεροειδής ορμόνη που παράγεται φυσιολογικά από τον οργανισμό και μέσω της κυκλοφορίας του αίματος φτάνει στα διάφορα όργανα-στόχους και επηρεάζει τη λειτουργία τους. Συνεπώς, τα φάρμακα με κορτιζόνη προσπαθούν να αποδώσουν τις δράσεις της κορτιζόλης. Η χρόνια χορήγηση κορτιζόνης στον οργανισμό φαίνεται ότι επηρεάζει το σωματικό βάρος αλλά και τη σύσταση του σώματος μέσω της αύξησης της κατακράτησης υγρών, της μεγαλύτερης αποθήκευσης λίπους κυρίως στην περιοχή της κοιλιάς και της γενικότερης αύξησης της όρεξης.
Πότε κρίνεται απαραίτητη η χορήγηση κορτιζόνης;
Η κορτιζόνη ως φαρμακευτική αγωγή βρίσκεται στην πρώτη γραμμή για την αντιμετώπιση πολλών φλεγμονωδών νοσημάτων καθώς και νοσημάτων του ανοσοποιητικού συστήματος λόγω της ισχυρής αντιφλεγμονώδης δράσης της. Συνεπώς, χορηγείται σε διάφορες παθολογικές καταστάσεις, όπως είναι οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου (π.χ. ελκώδη κολίτιδα), οι αλλεργίες, οι αναπνευστικές παθήσεις κ.α. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η κορτιζόνη δεν αντιμετωπίζει την αιτία των παραπάνω πιθανόν παθήσεων αλλά τη φλεγμονή τους που στις περισσότερες περιπτώσεις προκαλεί μεγαλύτερη βλάβη στον οργανισμό από την ίδια την πάθηση.
Πως πρέπει να κινηθεί κάποιος διατροφικά όταν λαμβάνει κορτιζόνη;
Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη διατροφή που να συστήνεται στα άτομα που λαμβάνουν αγωγή κορτιζόνης. Ωστόσο υπάρχουν ορισμένες διατροφικές συμβουλές που πρέπει να ακολουθήσει κανείς, ώστε να μειώσει ή να αποφύγει τυχόν παρενέργειες της, ειδικά όταν η αγωγή λαμβάνεται σε μακροχρόνια βάση.
1. Δώστε έμφαση στην πρόσληψη βιταμίνης D και ασβεστίου
Η μακροχρόνια θεραπεία με κορτιζόνη έχει σημαντικές αρνητικές επιδράσεις στην οστική υγεία. Το ασβέστιο και η βιταμίνη D αποτελούν απαραίτητα στοιχεία του οργανισμού για την προστασία της υγείας των οστών και την πρόληψη της οστεοπόρωσης. Σημνατικές πηγές ασβεστίου είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα μικρά ψάρια (π.χ. σαρδέλες) και οι ξηροί καρποί και σπόροι (π.χ. καρύδια, αμύγδαλα, σουσάμι). Από την άλλη πλευρά η βιταμίνη D συμβάλλει στην απορρόφηση του ασβεστίου και η σημαντικότερη πηγή πρόσληψης της είναι η έκθεση στον ήλιο.
2. Περιορίστε την πρόσληψη αλατιού
Το βασικότερο ανεπιθύμητο σύμπτωμα της χορήγησης κορτιζόνης είναι η κατακράτηση υγρών και η αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Συνεπώς, κρίνεται απαραίτητη η μείωση των τροφίμων που αποτελούν πλούσιες πηγές αλατιού. Συνήθως τα επεξεργασμένα τρόφιμα περιέχουν μεγάλες ποσότητες “κρυφού” αλατιού και για αυτό η σωστή ανάγνωση της διατροφικής ετικέτας στα τρόφιμα αποτελεί το κλειδί για την αποφυγή της κατανάλωσης τους. Τέτοιου είδους τρόφιμα είναι τα κράκερ, τα μπισκότα, τα τυριά, τα αλλαντικά, οι ξηροί καρποί και τα κονσερβοποιημένα τρόφιμα. Επιπλέον, θα πρέπει να δίνεται προσοχή και στην προσθήκη αλατιού κατά την προετοιμασία και σερβίρισμα του φαγητού.
3. Μειώστε την πρόσληψη σακχάρων
Η μακροχρόνια λήψη κορτιζόνης δυσκολεύει τον οργανισμό να διαχειριστεί αποτελεσματικά τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη διαταραχή στο μεταβολισμό της γλυκόζης και τελικά την αύξηση των επιπέδων της. Αυτή η υπεργλυκαιμία σε περίπτωση που διατηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη. Αντ’ αυτού επιλέξτε τρόφιμα που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες και οδηγούν σε σταδιακή αύξηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, όπως είναι τα προϊόντα ολικής άλεσης.
4. Επιλέξτε την κατανάλωση καλών λιπαρών
Τα μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά αποτελούν τα λεγόμενα “καλά” λιπαρά της διατροφής και άκρως ωφέλιμα για την υγεία. Σημαντικές πηγές τέτοιου είδους λιπαρών είναι τα φυτικά έλαια όπως το ελαιόλαδο, το ηλιέλαιο, το σογιέλαιο και το καλαμποκέλαιο, ξηροί καρποί, σπόροι και λιπαρά ψάρια. Τα κορεσμένα λιπαρά θα πρέπει να λαμβάνονται σε σχετικά μικρότερες ποσότητες συγκριτικά με τα ακόρεστα, ενώ τα trans λιπαρά καλό θα είναι να εκλείπουν τελείως από τη διατροφή.
Συμπερασματικά
Παρότι η χρήση της κορτιζόνης είναι αρκετά διαδεδομένη, η μακροχρόνια θεραπεία ενέχει αρκετά ανεπιθύμητα συμπτώματα. Για το λόγο αυτό, ο ρόλος της διατροφής κατά τη διάρκεια της φαρμακευτικής αγωγής με κορτιζόνη είναι εξαιρετικά σημαντικός. Μικρές αλλά βασικές αλλαγές στη διατροφή θα βοηθήσουν στην αντιμετώπιση αυτών των συμπτωμάτων. Ωστόσο, αυτές οι αλλαγές θα πρέπει να γίνουν λαμβάνοντας υπόψιν και άλλους παράγοντες, όπως είναι η ηλικία, το ιατρικό ιστορικό ή συνυπάρχοντα νοσήματα καθώς και από τα χαρακτηριστικά της φαρμακευτικής αγωγής (δόση και χρονική διάρκεια).